กระบวนการฟื้นฟูบูรณะ

คุณอนุพาสน์ สุวรรณมงคล ผู้คิดริเริ่มการบูรณะฟื้นฟูบ้านขุนพิทักษ์รายา มีจุดประสงค์ในการบูรณะฟื้นฟูบ้านให้กลับมามีชีวิตอีกครั้งหนึ่งในช่วงยุคที่คุณแม่ศรีสุมาลย์ สุวรรณมงคล เกิดและเติบโตในบ้านหลังนี้ (พ.ศ.2480) การบูรณะฟื้นฟูบ้านขุนพิทักษ์รายามีความจำกัดเรื่องสภาพปัจจุบันก่อนการฟื้นฟู เนื่องจากความแท้เดิมของบ้านได้ถูกปรับเปลี่ยนโดยผู้เช่ารายสุดท้ายของบ้าน ที่ใช้พื้นที่บ้านชั้นหนึ่งเป็นโรงกลึง ซึ่งจากการกลายสภาพบ้านเป็นพื้นที่โรงกลึงจึงเกิดร่องรอยการตอก ยึด และเจาะจากเครื่องมือหนัก ทำให้ผนังและพื้นได้รับความเสียหายเป็นอย่างมาก และบ้านถูกปล่อยทิ้งร้างและเกิดรอยรั่วของหลังคาหลายจุดทำให้พื้นและผนังไม้ภายในบ้านได้รับความเสียหายไม่สามารถใช้งานต่อได้เกือบทั้งหมด จึงจำเป็นต้องใช้หลักการและทฤษฎีมาปรับใช้ในการออกแบบการอนุรักษ์เพื่อให้สัมพันธ์กับสภาพหน้างานจริงที่เกิดขึ้น โดยจุดประสงค์หลักในการปรับปรุงฟื้นฟูบ้านขุนพิทักษ์รายาเพื่อย้อนกลับไปในยุคสมัยที่คุณศรีสุมาลย์ สุวรรณมงคล เติบโตภายในบ้านหลังนี้ ซึ่งเป็นช่วงปี พ.ศ.2480 ปี การออกแบบการอนุรักษ์จึงยึดสภาพดั้งเดิมของบ้านในยุคสมัยข้างต้นเป็นหลัก โดยเลือกใช้แนวทางการฟื้นฟูอนุรักษ์และหลักเกณฑ์ในการเลือกใช้วัสดุในอาคาร ดังต่อไปนี้

หลักเกณฑ์ในการเลือกใช้วัสดุในอาคาร ใช้หลักเกณฑ์ 5 ข้อในการพิจารณา โดยพิจารณาตามลําดับ ซึ่งวัสดุแต่ละชนิดอาจเป็นไปตามเกณฑ์ใดเกณฑ์หนึ่งหรือมากกว่าหนึ่งข้อ ใช้หลักเกณฑ์เดียวกันนี้ในการพิจารณาเลือกใช้วัสดุ หลักเกณฑ์ 5 ข้อ ดังนี้

1. เป็นวัสดุเดิมที่สำรวจพบภายในบ้านและมีความแท้ดั้งเดิม โดยมีข้อปฎิบัติเฉพาะในแต่ละวัสดุและคงบูรณภาพของแต่ละวัสดุไว้ให้มากที่สุด
2. เป็นวัสดุที่ร่วมยุคสมัยกับอาคาร
3. เป็นวัสดุที่มาจากแหล่งผลิตในพื้นที่เดิม
4. เป็นวัสดุที่มีวิธีการผลิตแบบเดิม
5. เป็นวัสดุทดแทนที่มีรูปแบบใกล้เคียงวัสดุเดิมซึ่งใช้เทคโนโลยีการผลิตรูปแบบใหม่